Volgens Devlieghere (2015) bestaat een goede differentiatie uit enkele stappen en verschillende vormen:
Stap 1: Een gezond klasklimaat
Kleuters werken bij en met elkaar en leren de sterkere en zwakkere punten van elkaar kennen en respecteren. Ook de onderwijzer zelf laat de kleuters voelen dat ze hem kunnen vertrouwen en dat hij hen respecteert. Fouten maken en falen moeten gezien worden als zaken die erbij horen. Deze laatste voorwaarde is van groot belang voor kleuters die last hebben van faalangst.
Stap 2: Beginsituatie
Voor er overgegaan wordt naar een goede differentiatie is het aan de onderwijzer om de beginsituatie in te schatten. De onderwijzer kan de volgende drie beginsituatiekenmerken observeren:
Stap 3: Differentiatie in al zijn vormen
De onderwijzer kan er ook voor kiezen om samen met de kleuters een jaarplanning vol thema's op te stellen die aansluit bij hun interesses.
- Vrijheid beperken of uitbreiden bij het kiezen van activiteiten. (bijvoorbeeld: De kleuter laten kiezen tussen alle hoeken, of tussen twee hoeken)
- Meer of minder begeleiding bij het plannen en uitvoeren. (bijvoorbeeld: een stappenplan aanbieden)
- Correctie laten uitvoeren door de kleuter zelf of door de onderwijzer
Aandachtspunten bij het differentiëren:
Stap 1: Een gezond klasklimaat
Kleuters werken bij en met elkaar en leren de sterkere en zwakkere punten van elkaar kennen en respecteren. Ook de onderwijzer zelf laat de kleuters voelen dat ze hem kunnen vertrouwen en dat hij hen respecteert. Fouten maken en falen moeten gezien worden als zaken die erbij horen. Deze laatste voorwaarde is van groot belang voor kleuters die last hebben van faalangst.
Stap 2: Beginsituatie
Voor er overgegaan wordt naar een goede differentiatie is het aan de onderwijzer om de beginsituatie in te schatten. De onderwijzer kan de volgende drie beginsituatiekenmerken observeren:
- Kleuterkenmerken: voorkennis, cognitieve vaardigheden, zelfkennis, leerstijl en motivatie.
- Onderwijskenmerken: kleuteronderwijzer zelf en de kenmerken van de klasgroep en school.
- Omgevingskenmerken: Sociaal-economische situatie thuis en relatie met de ouders
Stap 3: Differentiatie in al zijn vormen
- Niveau
- Tempo
- Interesse
De onderwijzer kan er ook voor kiezen om samen met de kleuters een jaarplanning vol thema's op te stellen die aansluit bij hun interesses.
- Zelfsturing
- Vrijheid beperken of uitbreiden bij het kiezen van activiteiten. (bijvoorbeeld: De kleuter laten kiezen tussen alle hoeken, of tussen twee hoeken)
- Meer of minder begeleiding bij het plannen en uitvoeren. (bijvoorbeeld: een stappenplan aanbieden)
- Correctie laten uitvoeren door de kleuter zelf of door de onderwijzer
- Sociale vaardigheden
Aandachtspunten bij het differentiëren:
- Zone van de naaste ontwikkeling
‘Vygotsky’s zone van de naaste ontwikkeling’ (Van Eyen, 2017)
- Verbreding en verdieping voor kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
‘’Bijvoorbeeld door twee ontwikkelingsdoelen te combineren. Je neemt dan geen doel uit een hoger jaar maar daagt de kleuter uit door twee doelen uit zijn jaar samen te voegen in 1 oefening. Je kan bijvoorbeeld een oefening geven waarin de kleuters leren tellen. Ze moeten 3 zonnen tellen. De kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong moet net hetzelfde doen, maar moet deze ook rangschikken van klein naar groot. Op die manier kan je differentiëren in de breedte. Wanneer je zou differentiëren in de hoogte zou de kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong geen 3 zonnen maar 5 zonnen moeten tellen. Dat heeft helemaal geen zin, aangezien hij dat 1 jaar later ook leert.’’ (Pylyser, 2017)
Om te verdiepen krijgt de kleuter bijvoorbeeld de kans om zelf op zoek te gaan naar informatie over een nieuw thema via de computer, de boekenhoek,...
Bronnen:
Imgur (2012). Our education system. Geraadpleegd op 5 mei 2017 via http://imgur.com/gallery/VPqOi
Devlieghere, L. (2015). Venster op beroep [syllabus]. Howest, Brugge.
Van Eyen, C. (2017). Zone van de naaste ontwikkeling. Geraadpleegd op 3 mei 2017 via https://bakokernbegrippen.wikispaces.com/.+ZONE+VAN+DE+NAASTE+ONTWIKKELING
Sabbe, D. & Pylyser, E. (2017, 5 mei). (CLB-medewerkers). (een ontwikkelingsvoorsprong). Persoonlijke communicatie [interview]. CLB Westhoek, Veurne.